Ulusal ekonomiyi oluşturan sektörlerden biri de “ Madencilik Sektörü” dür. Sektör madenin bulunduğu yerde üretilmesi, diğer sektörlerin ihtiyacını karşılaması, kırsal bölgelerde istihdam sağlaması,  dolayısıyla buyuk kentlere göçü önlemesi, faaliyette bulunduğu bölgelerde gelişimin sağlanması ve ürünlerin ihracatı ile ülkemize net döviz kazandırmaktadır.

Ulkemizin jeolojik yapisi geregi maden cesitliligi fazla ancak isletme buyuklukleri dunyadaki diger maden isletmeleri yaninda kucuk kalmaktadir.  Ancak, bor, dogal yapi taslari, mermer, trona, zeolit, pomza, feldspat gibi madenlerde dunyanin en buyuk rezervleri ulkemizde bulunmaktadir. Ayrica krom, manyezit, barit, komur rezervleri yonunden de dunya siralamasinda bulunmaktadir.

Gelismis ulkeler  (ABD, Avrupa, Japonya, Cin, G.Kore)  dunya maden uretiminin %60 lara varan kismini tuketmektedir. Bu ulkeler kendi ulusal girdi tedarik stratejilerini gelistirip uygulamaktadir. Yabancilarin yurt ici madenlere yapacaklari yatirimlar ornegin Cin’de sinirlandirilirken, uluslararasi alanlarda maden kaynaklarina erisim tesvik edilmektedir.Avrupa Birligi “AB Hammadde Stratejisi” belgesini Kasim 2008 de aciklamistir. ABD’nin hammadde stratejisini dayandirdigi onemli belgeler; Stratejik ve Kritik Maddelerin Stoklanmasi Hakkindaki Kanun, Mineraller ve ABD Ekonomisi Raporu, Kuresel Maden Kaynaklarini Degerlendirme Projesidir.

Turkiye Ihracatcilar Meclisi tarafindan hazirlanan ve Devlet Politikasi olarak kabul edilen Ulkemizin 2023 hedeflerine  ulasmasinda sektorun dogrudan ve dolayli olarak cok onemli bir rolu bulunmaktadir. Sektor ihracati 2017 de 4,69 milyar dolar olarak gerceklesmistir.  Ulke ekonomisine katkisinin 28-30 milyar dolar seviyesinde oldugu tahmin edilmektedir. 2023 yili 500 milyar dolar ihracat hedefi icinde madencilik sektoru ihracati 15 milyar dolar olarak hedeflenmistir. Sektorun dolayli katkisi 90-100 milyar dolar olacagi ongorulmektedir.

Ancak, bu hedefe ulasmanin kolay olmayacagi gorulmektedir. Sektorun gelisebilmesi ve butun sektor mensuplarinin bildigi zorluklarin giderilebilmesi icin;

1-Kanunla kurulmus olan ve bazi yanlisliklar sonucu kapanan “Madencilik Sektoru Baskanlar Konseyi”nin yeniden faaliyete gecirilmesi icin  Ic Isleri Bakanligi ile gorusmeler yapilmali, ozellikle Istanbul ve Ege Maden Ihracatci Birlikleri bu girisimi ustlenmelidir. Boylelikle bir cok Bakanlik ta sorunlara cozum onerileri getirilmesi mumkun olabilecek, kanun,yonetmelik hazirlanma safhalarinda sektorun sorunlari tartisilabilecektir.

2-Insan soyunun ayakta kalabilmesi icin bagimli oldugu ekolojinin tahrip edilmemesi gereklidir. Bu ekoloji icinde bulunan maden kaynaklarinin isletilmemesi ulke ekonomisine yukler getirmektedir. Fayda-Maliyet analizi yapilarak,cevreye saygi gostererek ve rezerv bittikten sonra maden sahasi rehabilite edilerek uretim yapmak mumkun olmaktadir. Bunun guzel orneklerini Orta ve Dogu Avrupa Ulkeleri 1990 yili sonrasi vermislerdir. Bu ulkeler gecmiste uretim yaptigi sahalari rehabilite etmistir. Surekli madencilik prensibi ve etkin denetim sistemiyle madenlerini uretmeye devam ettiklerini  duzenledikleri konferanslar ve basili yayin organlariyla dunyaya duyurmuslardir.

3-Madencilik sektoru hukuku diger sektorlerden farklidir. Anayasamizin 168. Maddesi madencilik hukukunu belirlemistir. Cevre,Tarim,Mera, Zeytinlikler, Toprak koruma ve kullanimi, Su kirliligi kontrol yonetmeliklerinde sektorun onune engel teskil eden hukumler bilimsel kriterler goz ardi edilmeden degistirilmelidir.

4-En önemlisi de; sektörde faaliyet gösteren kuruluşların ve STK’ların katılımı ile ÜLKEMİZ MADENCİLİK POLİTİKASI belirlenmelidir. Böylelikle hangi madenin aranacağı, hangi madene teşvik verileceği. Tarim, sit, tabiat varlıkları alanlarında madenciliğe getirilecek kısıtlamaların neler olacağı , bor ve bazı kömür yatakları dışında tamamen özelleştirilen  maden sektöründe arama faaliyetinde devletin yeri, üretim faaliyetlerine başlanabilmesi için çok sayıda kuruluştan izin alınması, yabancı yatırımcıların hangi koşullarda hangi madenlere yatırım yapabilecekleri karar altına alınacaktır.

Dr. İhsan BOZDOĞAN