Ulusal ekonomiyi oluşturan sektörlerden biri de “Madencilik Sektörü” dür. Sektör madenin bulunduğu yerde üretilmesi, diğer sektörlerin ihtiyacını karşılaması, kırsal bölgelerde istihdam sağlaması,  dolayısıyla büyük kentlere göçü önlemesi, faaliyette bulunduğu bölgelerde gelişimin sağlanması ve ürünlerin ihracatı ile ülkemize net döviz kazandırmaktadır.

Ülkemizin jeolojik yapısı gereği maden çeşitliliği fazla ancak işletme büyüklükleri dünyadaki diğer maden işletmeleri yanında kucuk kalmaktadır.  Ancak, bor, doğal yapı taşları, mermer, trona, zeolit, pomza, feldspat gibi madenlerde dünyanın en büyük rezervleri ülkemizde bulunmaktadır. Ayrıca krom, manyezit, barit, kömür rezervleri yönünden de dünya sıralamasında bulunmaktadır.

Gelişmiş ülkeler  (ABD, Avrupa, Japonya, Cin, G.Kore)  dünya maden üretiminin %60 lara varan kısmini tüketmektedir. Bu ülkeler kendi ulusal girdi tedarik stratejilerini geliştirip uygulamaktadır. Yabancıların yurt içi madenlere yapacakları yatırımlar örneğin Cin’de sinirlendirilirken, uluslararası alanlarda maden kaynaklarına erişim teşvik edilmektedir. Avrupa Birliği “AB Hammadde Stratejisi” belgesini Kaşım 2008 de açıklamıştır. ABD’nin hammadde stratejisini dayandırdığı önemli belgeler; Stratejik ve Kritik Maddelerin Stoklanması Hakkındaki Kanun, Mineraller ve ABD Ekonomisi Raporu, Küresel Maden Kaynaklarını Değerlendirme Projesidir.

Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından hazırlanan ve Devlet Politikası olarak kabul edilen Ülkemizin 2023 hedeflerine  ulaşmasında sektörün doğrudan ve dolaylı olarak çok önemli bir rolü bulunmaktadır. Sektör ihracatı 2017 de 4,69 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.  Ülke ekonomisine katisinin 28-30 milyar dolar seviyesinde olduğu tahmin edilmektedir. 2023 yılı 500 milyar dolar ihracat hedefi içinde madencilik sektörü ihracatı 15 milyar dolar olarak hedeflenmiştir. Sektörün dolaylı katkısı 90-100 milyar dolar olacağı öngörülmektedir.

Ancak, bu hedefe ulaşmanın kolay olmayacağı görülmektedir. Sektörün gelişebilmesi ve bütün sektör mensuplarının bildiği zorlukların giderilebilmesi için;

1-Kanunla kurulmuş olan ve bazı yanlışlıklar sonucu kapanan “Madencilik Sektörü Başkanlar Konseyi’nin yeniden faaliyete geçirilmesi için  Ic İsleri Bakanlığı ile görüşmeler yapılmalı, özellikle İstanbul ve Ege Maden İhracatçı Birlikleri bu girişimi üstlenmelidir. Böylelikle bir çok Bakanlık ta sorunlara çözüm önerileri getirilmesi mümkün olabilecek, kanun, yönetmelik hazırlanma safhalarında sektörün sorunları tartışılabilecektir.

2-Insan soyunun ayakta kalabilmesi için bağımlı olduğu ekolojinin tahrip edilmemesi gereklidir. Bu ekoloji içinde bulunan maden kaynaklarının işletilmemesi ülke ekonomisine yükler getirmektedir. Fayda-Maliyet analizi yapılarak, çevreye saygı göstererek ve rezerv bittikten sonra maden sahası rehabilite edilerek üretim yapmak mümkün olmaktadır. Bunun güzel örneklerini Orta ve Doğu Avrupa Ülkeleri 1990 yılı sonrası vermişlerdir. Bu ülkeler geçmişte üretim yaptığı sahaları rehabilite etmiştir. Sürekli madencilik prensibi ve etkin denetim sistemiyle madenlerini üretmeye devam ettiklerini  düzenledikleri konferanslar ve basili yayın organlarıyla dünyaya duyurmuşlardır.

3-Madencilik sektörü hukuku diğer sektörlerden farklıdır. Anayasamızın 168. Maddesi madencilik hukukunu belirlemiştir. Çevre, Tarım, Mera, Zeytinlikler, Toprak koruma ve kullanımı, Su kirliliği kontrol yönetmeliklerinde sektörün önüne engel teşkil eden hükümler bilimsel kriterler göz ardı edilmeden değiştirilmelidir.

4-En önemlisi de; sektörde faaliyet gösteren kuruluşların ve STK’ların katılımı ile ÜLKEMİZ MADENCİLİK POLİTİKASI belirlenmelidir. Böylelikle hangi madenin aranacağı, hangi madene teşvik verileceği, tarım, sit, tabiat varlıkları alanlarında madenciliğe getirilecek kısıtlamaların neler olacağı , bor ve bazı kömür yatakları dışında tamamen özelleştirilen  maden sektöründe arama faaliyetinde devletin yeri, üretim faaliyetlerine başlanabilmesi için çok sayıda kuruluştan izin alınması, yabancı yatırımcıların hangi koşullarda hangi madenlere yatırım yapabilecekleri karar altına alınacaktır.

Dr. İhsan BOZDOĞAN